Lokalizacja
Klient
Architekci
Data projektowania
Daty realizacji
Planowana metamorfoza dzielnicy
Projekt Szyszymska Górka jest pierwszą, realizowaną fazą planu przebudowy dzielnicy Uktus, znajdującej się w południowej części Jekaterynburga — dwumilionowej stolicy regionu swierdłowskiego Federacji Rosyjskiej. Ten ambitny plan, został stworzony we współpracy z holenderskim biurem architektonicznym KCAP, dla miejscowej firmy deweloperskiej Brusnika. Zakłada on metamorfozę terenu pokrytego starą, ale bez większej wartości historycznej, drewnianą i murowaną zabudową jednorodzinną poprzeplataną pobudowanymi w ciągu ostatnich 50 lat blokami mieszkalnymi, we współczesną dzielnicę mieszkaniową. Sytuacje komplikuje istniejąca siatka ulic, z których większość ciągle nie posiada utwardzonej nawierzchni. Celem założenia jest zmiana przestrzeni miejskiej, tak aby umożliwić jej teraźniejszym i przyszłym mieszkańcom dostęp do wszystkich udogodnień i funkcji współczesnego miasta, łącznie z rozbudową zielonej infrastruktury. Ma to częściowo zrekompensować utratę likwidowanych prywatnych ogrodów otaczających wyburzane budynki jednorodzinne. Celem transformacji dzielnicy jest także stworzenie tkanki miejskiej będącej w stanie aktywnie adaptować się do szybko postępujących zmian klimatycznych, społecznych i ekonomicznych.
Deweloper
Projekt dobrze ilustruje motto klienta — «Nie budujemy mieszkań, budujemy miasta». Pierwsza, obecnie realizowana faza, składa się z czterech bloków. Zostały one zaprojektowane przez różnych architektów w formie kwartałów miejskich, z wewnętrznymi dziedzińcami, tworzącymi zielone serca każdego z sąsiedztw. Projekt zakłada także całkowitą transformację otaczających kwartały ulic. Po zakończeniu, pierwsza faza stanie się przykładem ilustrującym podstawowe cele jakie przyświecały autorom projektu transformacji tej części miasta.
Powrót do podwórek
Wszystkie cztery kwartały zostały zaprojektowane na wielopoziomowych podziemnych parkingach, uwalniając wewnętrzne dziedzińce i otaczające ulice od nadmiernej presji parkujących samochodów, które są problemem w większości dużych miast nie tylko w Rosji. Wpływ pozostawionych ze względu na funkcjonalność, ulicznych miejsc parkingowych, na przestrzeń miejską został zminimalizowany poprzez ich umiejętne zaprojektowanie i wtopienie w starannie zaaranżowaną zieleń. Dziedzińce kwartałów usytułowane nad parkingami podziemnymi zostały zagospodarowane jako zielone ogrody komunalne których ¾ powierzchni jest pokryte nasadzeniami. Jednocześnie, zostały one tak zaaranżowane aby spełniać wszystkie, bardzo restrykcyjne, lokalne normy co do wymaganej powierzchni przeznaczonej pod place zabaw, rekreację i sport. Wszystkie te elementy zostały wtopione w bujne nasadzenia dużych drzew, krzewów i bylin. Dziedzińce zapewniają schronienie przed upalnym Uralskim latem z temperaturami przekraczającymi 30 stopni Celsjusza i mrozami podczas srogich zim z powiewami syberyjskich wiatrów przynoszącymi temperatury poniżej minus 30 stopni Celsjusza.
Zielony kwartał
Otaczające ulice zostały obsadzone alejami lip oraz krzewami, w celu zmniejszenia efektu wyspy ciepła występującego w przestrzeniach zurbanizowanych, oraz celem lepszej organizacji przestrzeni publicznych, tak aby zapewnić komfort rożnym grupom użytkowników. Szerokie drogi rowerowe wybudowane w pierwszej fazie realizacji projektu, tworzą zalążek dzielnicowego systemu dróg rowerowych, który będzie zintegrowany z planowanym miejskim systemem rowerowym Jekaterynburga.
Jednym z większych wyzwań z jakim trzeba było się zmierzyć planując transformację dzielnicy, były znaczne różnice poziomów jakie występują na jej terenie. Szczególnie strome spadki występują kierunku rzeki Isetji, tworzącej wschodnią granice dzielnicy. Centralna ulica biegnąca pomiędzy czterema pierwszymi blokami, opadająca w stronę rzeki, tworzy 12% spadek praktycznie uniemożliwiający jej użytkowanie przez osoby starsze, inwalidów czy też rodziców z wózkami. Zignorowanie tego problemu groziło stworzeniem przestrzeni miejskiej nie tylko martwej funkcjonalnie, ale także nieatrakcyjnej pod względem komercyjnym. Został on rozwiązany poprzez przeobrażenie stromej ulicy w zielony bulwar/park linearny z ciągiem pieszym w formie ostrego zygzaka, meandrującym w przestrzeni tworząc spadek nie przekraczający 3%, zapewniający komfort jego wszystkim użytkownikom.
Zmieniło to potencjalnie problematyczną przestrzeń w centrum sąsiedzkiej aktywności. Zaprojektowane na terenie bulwaru place zabaw, małe fontanny, ławki i miejsca do wypoczynku stworzyły dodatkowe możliwości dla rekreacji i sąsiedzkich spotkań. Charakterystyczna geometryczna forma głównego ciągu pieszego, podyktowana wymogami funkcjonalnymi stworzyła silnie rozpoznawalny element projektu, wzmocniony dodatkowo przez gęste monokulturowe nasadzenia krzewów i preriowych mieszanek bylin. Odpowiednio wyselekcjonowane gatunki zimozielonych sosen, świerków i choiny kanadyjskiej wraz z liściastymi gatunkami brzóz, klonów i lip tworzą silną strukturę przestrzenną bulwaru, zmieniająca się w rytmie pór roku. Podczas zimy, która w Jekaterynburgu może trwać 6 miesięcy, strome zbocza bulwaru zmieniają się w raj dla saneczkarzy i dzieci korzystających z uroków śnieżnych zim.
Wkracza sztuka
Aby pomóc dodatkowo zaktywizować przestrzeń sąsiedzką nowo powstałego bulwaru «Brusnika», razem z fundacją artystyczną «Kulturnyj Tranzit» stworzyła w jednym z komercyjnych lokali na terenie bulwaru, przestrzeń do działań artystycznych — «Art. Residency». W ramach jej działalności zapraszani artyści tworzą wystawy, happeningi i instalacje, wkraczające na teren centralnego bulwaru. Działania te włączają aktywnie nowych oraz zamieszkujących dzielnicę od pokoleń mieszkańców. Dotychczasowa działalność tego ośrodka pokazała jak umiejętne wykorzystanie przestrzeni publicznej, komercyjnych mechanizmów i kulturalnego aktywizmu może zaowocować stworzeniem żywej i aktywnej przestrzeni sąsiedzkiej, nawet gdy teren na którym ona się znajduje wydawał się na początku trudnym do oswojenia.
Pierwszy krok
Jeżeli chodzi o czysto projektowy aspekt to stworzona na Szyszymskiej Górce przestrzeń publiczna pokazuje jak, podchodząc kreatywnie do rozwiązywania problemów związanych z topografią, oraz używając mocnych i niebanalnych rozwiązań projektowych, potencjalnie trudna do zagospodarowania przestrzeń można przekształcić w element tworzący silną miejscową tożsamość. Zaproponowane rozwiązanie wykorzystuje zieleń oraz elementy ulicznej architektury, powtarzając je rytmicznie na całym terenie, do nadania przestrzeniom ulicznym silnego, jednolitego i unikalnego charakteru, nie wchodząc w konflikt z różnorodnością otaczającej tę przestrzeń architektury, jednocześnie wprowadzając do niej funkcjonalną klarowność.
Pierwsza faza przebudowy dzielnicy Uktus na Szyszymskiej Górce w Jekaterynburgu, jest dobrym i silnym wzorcem dla przyszłych przekształceń całej dzielnicy. Jeżeli jej podstawowe zasady uda się powielić w następnych fazach projektu, może to zaowocować stworzeniem dzielnicy przyjaznej mieszkańcom i posiadającej unikalny charakter.
Przeczytaj więcej o Szyszymska Górka:
Brusnika
KCAP
World Landscape Architecture
Mooool
Shishim Hill art-residence
Project Russia